"Klimaatslimme" landbouw wint terrein in Centraal-Amerika

“Agrobosbouw is ons enige alternatief als we ons willen aanpassen aan de klimaatverandering”, zegt Alberto Chinchilla, directeur van de Coördinerende Vereniging voor Agrobosbouw van Inheemse en Boerengemeenschappen (Acicafoc).

Deze “klimaatslimme” landbouw kan de regio minder kwetsbaar maken voor hogere temperaturen. Bij agrobosbouw wordt bosbouw gecombineerd met akkerbouw en veeteelt. De praktijk, die wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek, kan bijdragen aan de ontwikkeling van milieuvriendelijke methoden en technologieën, zegt Chinchilla.

Bomen kunnen bijvoorbeeld helpen bij het herstel van waterbronnen, de gewassen beschermen met hun schaduw, vocht vasthouden en weidegrond koeler houden, zodat vee minder last heeft van de warmte.

Agrobosbouw kan ook bijdragen aan het herstel van inheemse of bedreigde boomsoorten en tegelijkertijd de voedselzekerheid verhogen.

Voortrekkersrol

“Landbouw, voedselproductie en bomen worden bij elkaar gebracht. Het landbouwbeleid moet niet langer alleen door het ministerie van Landbouw bepaald worden, maar in samenspraak met het ministerie van Milieu”, zegt Chinchilla. “Het beleid moet op deze drie terreinen geharmoniseerd worden.”

Het bruto binnenlands product (bbp) van Centraal-Amerika, dat zeven landen met samen 43 miljoen inwoners, groeit jaarlijks met 5 procent. Maar naar schatting is de regio in de afgelopen twintig jaar 1,7 procentpunt misgelopen als gevolg van natuurrampen.

Volgens Chinchilla is de agrobosbouw in de afgelopen tien jaar sterk gegroeid in de regio. De Centraal-Amerikaanse landen kunnen volgens hem een voortrekkersrol vervullen op dit gebied, dankzij een aantal projecten om agrobosbouw en voedselzekerheid te stimuleren.

Het Internationale Fonds voor Landbouwontwikkeling (IFAD) en het Japanse Sociale Ontwikkelingsfonds dat wordt bestuurd door de Wereldbank, financieren agrobosbouw-initiatieven op het gebied van cacao- en koffieproductie, het combineren van weidevee met boomgewassen en herbebossing.

In de komende vier jaar wordt via projecten van Acicafoc-partners zo’n 8 miljoen euro geïnvesteerd in agrobosbouw. Het geld gaat naar projecten gericht op inheemse gemeenschappen en kleine boeren.

Costa Rica

De uitdaging is volgens Chinchilla het integreren van traditionele en wetenschappelijke kennis. Acicafoc werkt daarvoor samen met het Centrum voor Tropisch Landbouwonderzoek en Honger Onderwijs (CATIE).

De Associatie voor de Ontwikkeling van Productie en Diensten Tikonel is een voorbeeld van een lokaal initiatief op het gebied van agrobosbouw. Directeur Francisco Xanté Lobos legt uit dat Tikonel werkt met zestien plattelandsgemeenschappen, waarvan de meeste behoren tot de inheemse K’iche’ Maya-gemeenschap. Zij onderhouden plantages voor houtproductie en produceren daarnaast koffie, macadamianoten en cacao.

Costa Rica staat model voor de inzet voor herbebossing en betaling voor milieudiensten. Volgens de minister van Milieu, René Castro, was het land in 1987 nog maar voor 21 procent bebost. In 2010 was dat weer aangegroeid tot bijna 52 procent.

“Dit jaar bereiken we de grens van 4,8 miljoen bomen, dat is één boom per inwoner”, zei Castro onlangs tijdens een conferentie over agrobosbouw die gelijktijdig met de vorige week afgesloten duurzaamheidstop Rio+20 werd gehouden in Rio de Janeiro. De herbebossing wordt betaald uit brandstofbelasting en andere milieubelastingen volgens het principe dat “de vervuiler betaalt.”

Een aanvullend programma in Costa Rica richt zich op het planten van inheemse en bedreigde boomsoorten. “Boeren die bedreigde boomsoorten planten, krijgen 50 procent van de kosten vergoed”, zei Castro. Een methode die volgens hem werkt en laat zien dat het mogelijk is die soorten te behouden.