Jonge Portugezen trekken massaal naar Brazilië

De emigranten zijn vooral jonge hoogopgeleiden of technici die in eigen land geen kansen meer zien voor persoonlijke of professionele ontwikkeling. Velen worden aangetrokken door de optimistische verhalen uit Brazilië, die in sterk contrast staan met de desillusie en het fatalisme in Portugal.

De enorme investering die het land in de voorbije twee decennia heeft gedaan op het vlak van onderwijs, lijkt weg te vloeien naar Brazilië – en in mindere mate naar andere voormalige kolonies van Portugal in Afrika en Azië. Voor minder geschoolde migranten als vrachtwagenbestuurders, bouwvakkers en elektriciens is Angola het beloofde land. Olie en diamant hebben van het Afrikaanse land een van de snelst groeiende economieën ter wereld gemaakt.

Ook Macau, een voormalige Portugese enclave op de zuidelijke kust van China, lonkt naar de Portugese slachtoffers van de crisis. In het Las Vegas van Azië is toerisme een boomende sector. Er zijn een aantal Portugese bedrijven gevestigd die Portugese investeerders toegang verschaffen tot China.

Geen buitenlanders

Maar vooral in Brazilië voelen Portugezen zich op cultureel vlak thuis. “Het is alsof je Portugal verlaat zonder echt naar het buitenland te gaan”, verklaart Mafalda Assenção, die met haar diploma menswetenschappen van de Universiteit van Lissabon de oceaan wil oversteken. De gemeenschappelijke taal en een bruisende Portugese gemeenschap in Brazilië zijn een belangrijke troef voor economische vluchtelingen.

EU-burgers mogen drie maanden zonder visum verblijven in Brazilië. Veel Portugezen die naar het Zuid-Amerikaanse land trekken, maken gebruik van die optie, meldt de krant Público. Ze vinden er illegaal werk want de procedure om een verblijfsadres aan te vragen, is ingewikkeld. Meestal vallen ze niet op tussen een bevolking die hen niet als buitenlanders ziet. Pedro Góis, onderzoeker aan de Portugese Universiteit van Coimbra, spreekt van een derde categorie. “Je hebt Brazilianen, buitenlanders en Portugezen.”

De Portugezen die in de voorbije vijf jaar naar Brazilië verhuisden, verschillen van de grote emigratiegolven in de jaren 1950 en 1960, toen vooral laaggeschoolden naar het Zuid-Amerikaanse land uitweken. “Bij de hoogopgeleide emigranten heb je twee groepen: de ingenieurs en zij die recent een master of doctoraat hebben behaald en die een academische carrière willen starten in Brazilië”, schrijft de Braziliaanse academicus José Sacchetta Mendes in zijn boek Laços de Sangue (Bloedbanden) over Portugese immigranten in Brazilië.

Nepotisme

Góis merkt op dat er een nood is aan mensen met een doctorsgraad die Brazilië niet snel genoeg kan invullen, terwijl een diploma uit Europa nog steeds prestigieus is. “In feite voeren we momenteel meer hooggeschoolde werkkrachten uit dan bij de vorige emigratiegolven, omdat de Portugese bevolking beter opgeleid is.”

Fernando Castro, winkelier in een voorstad van Lissabon, stuurde zijn 22-jarige zoon João naar Rio de Janeiro om zijn studie tandheelkunde af te maken. “In Portugal wordt men niet meer naar waarde geschat, er is geen toekomst meer in dit land. Portugese politici beknotten het onderwijs en de creativiteit. Het enige dat werkt hier, is nepotisme.”

Assenção is het eens met hem. “Er is een leger van werklozen die de moeite hebben gedaan om een universiteitsdiploma te behalen dat uiteindelijk nutteloos blijkt in dit land waar het alleen belangrijk is de juiste mensen te kennen.”