De pyromanen waarschuwen voor brand

Het is een onweerlegbaar feit dat ook tienduizenden van mijn medeburgers Metro een zeer lezenswaardig blad vinden. Ligt de oplage niet boven negenhonderdduizend? En in het metrostation dat ik na een jaar of dertig zo langzamerhand als mijn achtertuin ben gaan beschouwen is het voor het gratis bladbestemde bakje lang voor de middag leeg. Bedenk daarbij dat genoemd station een wijk bedient die volgens de gangbare mening zeer Franstalig zou zijn en de laatste jaren steeds meer vanallestalig, in ieder geval niet geweldig Nederlandstalig.

Bijna iedere keer als ik blader van politics naar general en zo verder naar business (dat die opschriften in het Engels zijn, vind ik onvergeeflijk, dat moest ik even kwijt), bijna iedere keer bereidt de redactie mij verrassingen, bijna iedere keer leer ik er iets in. Dat is hét kenmerk van een goede krant: de lezer leerzaam verrassen.  

Zo ook op 9 januari.

         Economie en klimaat zitten op ramkoers, bloklettert bladzijde zes. Europa vreest uitholling van de welvaartsstaat, dat is bladzijde zeven.

Neem het laatste bericht. Dat het aantal werklozen in Europa alle records breekt en dat net niet een kwart van de Europese jongeren zonder werk zit, daar kijkt geen mens van op. Wel verbazend, wat zei ik, verbijsterend, is dit: het is deze keer de Europese Commissie die waarschuwt dat de meeste welvaartssystemen aan het eind van hun krachten zijn.

Nou breekt mijn klomp.

Dus de gasten die al jaaaaaren met verschroeiende ijver, met welhaast diabolische vindingrijkheid, gedreven door een onwankelbaar geloof in de God van de Onzichtbare Hand, overal in Europa de sociale zekerheid vernielen met de stormrammen van ontketende markten en het sluipend gif van besparingen, uitgerekend  de Europese Commissarissen trekken nu, zo schrijft Metro, aan de alarmbel over de toenemende werkloosheid en armoede.

De schaamte voorbij

De crisis wil van geen ophouden weten, al worden op Europese toppen met de regelmaat van een klok ijle kreten vernomen. Het grootste gevaar is afgewend! Het ergste van de crisis is nu toch wel achter de rug! Europa raakt uit de crisis! Maar de crisis blijft koppig duren en bijgevolg verliezen de sociale zekerheidssystemen veel van hun mogelijkheden om de gezinsinkomens te beschermen, nog een citaat uit Metro.  

Zijn ze dan werkelijk alle schaamte voorbij hier achter de hoek? Ik bedoel, op het Schumanplein? Eurocommissaris László Andor, bevoegd voor werkgelegenheid, schijnt gezegd te hebben: Aangezien de nationale begrotingen geen manoeuvreerruimte meer hebben is die buffer weg.

Denkt de commissaris nou echt dat wij, burgers van de EU, massaal aangetast zijn door Alzheimer? Wie heeft de Europese lidstaten met de karwats naar besparingen gedreven? Wie heeft de lidstaten verplicht vooraf hun begrotingshuiswerk te laten nakijken door commissarissen die, wat ze ook beweren, slechts in theorie democratisch gelegitimeerd zijn? Wie eist de inkrimping van de sociale zekerheid waar het maar enigszins kan en ook waar het helemaal níét kan? Ja, wie?

En hoe zou het komen dat de Grieken uit de vuilnisbakken eten? Dat de helft van de Spaanse jongeren zonder werk zit? Dat in Italië kleine middenstanders bij bosjes zelfmoord plegen? Dat doen ze daar rond de Middellandse Zee allemaal voor hun plezier zeker?

De boer en de ezel

Mijn God, hoe blind, doof, bot, hovaardig kan een mens zijn? Meneer Andor en met hem de hele Europese Commissie doen me denken aan pyromanen die angstig roepen dat het aantal branden in de buurt niet meer te tellen is. Aan inbrekers die na een succesvol plunderseizoen betreuren dat er in de huizen van hun rayon niets meer te pikken valt. Aan …

Zouden de Europese Commissarissen het sprookje kennen van de boer en zijn ezel? Kent u het? Het gaat zo.

Er was eens een boer, die had een ezel en die ezel trok de kar van de boer en bracht geduldig de groenten en de aardappelen die de boer kweekte en de eieren die zijn kippen legden naar de markt. Maar er kwam een kwaad seizoen. Hagel, droogte, misoogst, het boerenleven kan hard zijn. De man dacht: als ik de ezel nu eens de helft van het hooi voer dat hij gewoonlijk krijgt, dan heb ik dát toch al gespaard. Zo gezegd, zo gedaan. En de ezel bleef geduldig de kar trekken. Hee, maar kijk eens, dacht de boer, als ik hem nu een de helft van de helft geef. Zo gezegd, zo gedaan. En de ezel bleef geduldig de kar trekken. Wacht, zei de boer, nu heb ik het gevonden. Ik geef hem helemaal geen eten meer. Zo gezegd, zo gedaan. En de ezel bleef geduldig de kar trekken. Één week. Toen viel de ezel dood.  

Mijn God, hoe blind, doof, bot, hovaardig kan een mens zijn? Meneer Andor en met hem de hele Europese Commissie doen me denken aan pyromanen die angstig roepen dat het aantal branden in de buurt niet meer te tellen is. Aan inbrekers die na een succesvol plunderseizoen betreuren dat er in de huizen van hun rayon niets meer te pikken valt.

Sprookjes lopen zelden slecht af. Meestal is het van zij leefden nog lang en gelukkig en kregen vele kindertjes. Het sprookje van de boer en de ezel loopt wél slecht af. Het ziet er naar uit dat het Europese sprookje, een sprookje over fabelachtige schatten en aardse paradijzen en wolken met gouden randjes, zéér slecht zal aflopen. Over het algemeen heeft een sprookspreker part noch deel aan de gebeurtenissen die hij verhaalt. Maar de Europese Commissarissen zorgen er eigenhandig en hardhandig voor dat de sprookjes die zij vertellen eindigen in doffe ellende.   

Davos ontdekt klimaat

Nu naar bladzijde zes van Metro. Economie en klimaat zitten op ramkoers. Zo luidt een waarschuwing van het Wereld Economisch Forum. Ze weerklinkt vlak voor de economische wereldleiders samenkomen in het wondermooie Zwitserse wintersportoord Davos. Het Forum stelt vast dat de economische veerkracht wereldwijd op de proef worden gesteld door zware besparingsmaatregelen.

Daarnet brak mijn klomp. Om in de Hollandse beeldspraak te blijven: wat heb ik nou an me fiets hangen?

Besparingen, staatsapparaten afslanken, liefst door privatisering van alles wat niet te zwaar of te heet is, nog meer besparingen, want de belastingen, die zijn altijd te hoog, en nog meer besparingen, of liever, schaf die verouderde, hinderlijke, stroeve staat nou maar helemaal af, want wij van de bedrijven doen het altijd beter, en verlaag dan in één beweging ook gauw de lonen, en honger terloops de werklozen uit, je zult zien dat ze heel snel werk vinden, was dat niet jaar na jaar na jaar de litanie die van uit de hoge bergen in Graubünden over ons neerdaalde, eenstemmig en eentonig herhaald door het wereldkoor van economische, financiële en politieke zwaargewichten van de hele planeet aarde? De lonen te hoog, de belastingen te hoog, de staat een sta-in-de-weg, de werklozen te lui.

Een klein voorbeeld. In Davos verklaarde enkele jaren geleden Gerhard Schröder, toen nog kanselier, barstend van trots dat Duitsland een echte economische onderklasse gecreëerd had – dankzij Hartz IV en andere hardvochtige maatregelen om de werklozen te disciplineren. Maar als je de mensen hun centen afpakt, hebben de mensen geen centen meer over om de verrukkelijke spullen te kopen die achter de winkelruiten liggen te lokken. Als vadertje staat geen fatsoenlijke belastingen meer mag heffen, omdat hij toch zo dringend moet afslanken, dan kan vadertje staat geen miljoenenbestellingen meer plaatsen bij de nijvere ondernemers die de staat bevolken.

Perfecte storm

Het wordt nog mooier, daar in Davos.

Het klimaat, ooit van gehoord? Hadden we daar geen duizenden bladzijden studies en rapporten over, bij elkaar geschreven door de knapste deskundigen? In het geglobaliseerde vocabulaire van de zelfverklaarde wereldleiders die jaarlijks naar Davos trokken om elkaar te bewieroken, kwam het woord klimaat tot voor kort niet voor. Deskundigen? Die spraken elkaar tegen. Geen wonder, het waren geen economen, ergo, je kon hen onmogelijk au sérieux nemen.

En nu vrezen de zelfverklaarde wereldleiders plotsklaps dat de economische storm die zij zelf ontketenden en opzweepten, mitsgaders de milieustorm die zij zelf jaren hardnekkig ontkenden, elkaar zullen versterken en eendrachtig zullen aanwakkeren tot een perfect storm. Metro licht toe: Een perfecte storm bestaat uit een opeenstapeling van risico’s die elkaar versterken.

In de natuurkunde kent men het verschijnsel resonantie. Het heeft te maken met trillingen. Als één voorwerp trilt en die trillingen brengen in een ander voorwerp trillingen teweeg, zodat voorwerp twee met voorwerp één gaat meetrillen, precies in dezelfde maat, heb je resonantie. Het is, ruw gezegd, een kwestie van gelijklopende frequenties in beide voorwerpen. Af en toe zie je er spectaculaire voorbeelden van. Zo zijn er bruggen die het plots begeven. Beroemd is de Tacoma Narrows Bridge, die op 7 november 1940 vreemd begon te slingeren en door te buigen en ten slotte instortte. Resultaat: puin.

Toegepast: als economische schokken en klimaatschokken elkaar verhevigen, gaan we even spectaculaire als sombere tijden tegemoet. Resultaat: globaal puin.

Dat beginnen degenen die van zichzelf denken dat zij de ware wereldleiders zijn nu te beseffen in Davos. Weer is het de pyromaan die brand roept. Weer geldt: hoe blind, doof, bot, hovaardig kun je zijn?

Metro lezen, je wordt er niet iedere dag vrolijk van. Maar het blijft aanbevolen lectuur. Metro lezen is goed voor je woede.