"De EU schopt tegen ons als tegen een bal"

Polen telt zes detentiecentra waar illegalen, mensen zonder verblijfsvergunning en asielaanvragers wier aanvraag werd afgewezen, zitten te wachten op hun uitwijzing. Sommigen werden opgepakt op Pools grondgebied terwijl ze probeerden om via dit land een ander land binnen de Europese Unie te bereiken.

Het grootste deel van de kampbewoners bestaat uit Russen met de Tsjetsjeense nationaliteit maar meer recent vinden ook vluchtelingen uit Syrië hier onderdak.

Detentie als middel

Hongerstakers uit vier kampen, vooral Georgiërs en Tsjetsjenen, kwamen enkele weken geleden in opstand tegen de slechte omstandigheden in de centra maar wilden ook het gebruik van detentie als middel in het migratiedebat aanklagen. Het resultaat was een bezoek van een aantal humanitaire organisaties aan de centra en de belofte van het management van de instellingen op een betere behandeling.

Sinds 2008 staan de kampen onder toezicht van de grenswachters en de levensomstandigheden lopen vaak erg uiteen. Lesznowola, gelegen in een bos op 15 kilometer ten zuiden van Warschau, is een voormalige militaire basis. Het kamp is berucht om zijn mensonwaardige omstandigheden. Biala Podlaska, in de stad met dezelfde naam aan de grens met Wit-Rusland, is een moderne nieuwbouw uit 2008 en bijna volledig gefinancierd door de EU.

In dit laatste centrum staan professionele vertalers ter beschikking van de asielaanvragers, het personeel werkt er met de glimlach en er is een voetbalveld. Lesznowola kent enkel een troosteloze binnenplaats en prikkeldraad.

Maar als je beide centra betreedt, merk je al gauw dat de situatie voor de mensen uiteindelijk op hetzelfde neerkomt: wachten op niets, in cellen achter traliewerk.

Kwaadheid

Layla Naimi (36) uit Iran verbleef twee maanden in Lesznowola en heeft geen goed woord over de omstandigheden binnen het kamp. Inspectieronden om zes uur ‘s morgens, erbarmelijke hygiënische omstandigheden en seksueel getinte opmerkingen van de bewakers waren haar deel. Maar haar voornaamste kwaadheid heeft te maken met de houding van de EU tegenover migranten in het algemeen. “Mochten de zaken in onze thuislanden goed gaan, zouden we ze niet ontvluchten”, zegt Naimi. “Ze zenden je van land naar land wanneer ze maar willen en spelen met je alsof je een bal bent waartegen je maar te schoppen hebt.”

Osman Rafik (33) uit Pakistan zit al acht maanden vast in het kamp Bialystok op het moment van dit interview. Ook zijn grootste zorg is niet zozeer de levensomstandigheden maar wel het arbitraire karakter van het migratiebeleid. “Ze blijven ons maar vragen waarom we precies Polen uitkozen. We zijn toch geen criminelen omdat we de grenzen met Europa oversteken? Terug naar Pakistan gaan is geen optie want daar hebben we problemen. De autoriteiten begrijpen dat niet. Ze behandelen ons allemaal hetzelfde, of we nu problemen hebben in ons thuisland of niet.”

* Dit artikel is het eerste van een tweedelige reeks over migratie in de Europese Unie.