"China kan Soedanees vredesproces smeren"

China importeert meer dan 60 procent van de Soedanese olie en bezit 40 procent van Petrodar en de Greater Nile Petroleum Operating Company, de grootste oliemaatschappijen in Soedan. Maar het conflict tussen Soedan en kleine broer Zuid-Soedan heeft een impact op de olieproductie. Het Zuid-Soedanese ministerie van Olie en Mijnbouw verklaart dat de productie in haar land van 85.000 vaten per dag naar 60.000 is teruggelopen in de conflictrijke grensgebieden.

Zuid-Kordofan, een Soedanese deelstaat aan de grens met Zuid-Soedan, is het toneel van aanhoudende gevechten sinds juni. Ook de deelstaat Blauwe Nijl aan de Ethiopische grens raakte begin september bij het conflict betrokken. In beide gevallen staat het vroegere Zuid-Soedanese rebellenleger tegenover het Soedanese leger.

Kans voor Beijing

“Het is moeilijk om geld en olie te hebben als er geen vrede is. Beijing zou deze kans moeten grijpen om het geweld in Soedan te stoppen”, zei de Amerikaanse woordvoerster van Buitenlandse Zaken, Victoria Nuland, voor het conflict in Zuid-Kordofan volledig ontspoorde.

“De VS hebben hier nog maar weinig diplomatieke slagkracht”, zei David Shinn, de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Ethiopië, in juni aan IPS. “Ze kunnen er enkel mee dreigen de normalisering van de relaties te vertragen.”

Enige speler met gewicht

Hoewel de meeste olievoorraden in het onlangs onafhankelijk geworden Zuid-Soedan liggen, bevinden de pijpleidingen en de meeste infrastructuur van de olie-industrie zich in Soedan. “Velen geloven dat de inkomsten uit olie zullen verhinderen dat het Noorden echt de oorlog verklaart aan het Zuiden. Maar volgens mij is de echte vraag of Khartoem zijn politieke wurggreep kan behouden over een bevolking die gefrustreerd is door zware inflatie en snel stijgende voedselprijzen zonder dat er echt oorlog uitbreekt”, verklaart Eric Reeves, Soedankenner aan het Smith College in de VS.

In deze omstandigheden is China de enige speler met echt diplomatiek gewicht in Soedan. Door zijn oliehonger zal het nu warme relaties moeten onderhouden met de vijanden van de Soedanese president Omar al-Bashir in het olierijke Zuid-Soedan. Decennialang heeft China een oogje dichtgeknepen voor de wreedheden die de regerende Nationale Congrespartij van het Noorden beging. Maar de opkomende supermacht is niet geneigd zijn om zijn economische groei op te offeren voor oude banden met al-Bashir.

Geen mensenrechten

In een gelekte telex uit 2008 schreef hoofdaanklager Luis Moreno Ocampo van het Internationaal Strafhof aan het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken: “China geeft er niet om wat er met Bashir gebeurt en zal zich niet verzetten tegen zijn arrestatie als de olie-inkomsten niet in het gedrang komen.”

Hafiz Mohammed, een Soedanese politieke analist is het daarmee eens. “De meeste Soedanese olie wordt opgepompt door Chinese bedrijven die niet veel geven om mensenrechten, wel om investering en handel. In zekere mate financiert olie het conflict in plaats van welvaart en groei te brengen. Olie polariseert ook het politieke domein omdat oppositie wordt omgekocht met petrodollars.”

Darfoer

China heeft geïnvesteerd in Soedan terwijl westerse bedrijven zich terughoudend opstellen vanwege de kwalijke reputatie van het land op het vlak van de mensenrechten en de Amerikaanse sancties tegen Soedan sinds de jaren negentig omdat het land terrorisme zou steunen.

In de piekjaren was de Soedanese olie-industrie een sector van hoge risico’s en hoge winsten. Westerse bedrijven deden evenveel mee als Chinese, maar deze laatste stonden niet onder druk van binnenlandse lobbygroepen om zich terug te trekken”, aldus politiek commentator Magdi El Gizouli.

In 2003 verkocht de Canadese groep Talisman zijn 25 procent-aandeel in de Greater Nile Oil Company na felle kritiek van mensenrechtenorganisaties in eigen land.

China kreeg ook felle kritiek van internationale mensenrechtenorganisaties. In 2008 hebben die de Olympische Spelen omgedoopt tot de “Genocide Olympics”, omdat Chinese oliemaatschappijen weigerden hun invloed aan te wenden om de Soedanese regering aan te sporen het conflict in Darfoer op te lossen.