‘Meer losgeld en meer aandacht: Boko Haram heeft het niet toevallig op kinderen gemunt’

Kinderen zijn steeds vaker doelwit van ontvoeringen door terroristen in Noord-Nigeria zoals Boko Haram. Zij leveren hoger losgeld op en trekken meer internationale aandacht, schrijft politicoloog Hakeem Onapajo van de Nile University of Nigeria.

Nigeria wordt stilaan een van de gevaarlijkste plaatsen om te leven. In de Global Terrorism Index van 2020 staat het land op de derde plaats van de lijst met landen waar terrorisme het meest problematisch is. Vorig jaar viel terreurbeweging Boko Haram een kwart meer burgers aan dan in het jaar daarvoor. Het aantal moorden op herders steeg met 26 procent. Alleen Afghanistan en Irak scoren nog slechter.

Volgens de Nigeria Security Tracker werden er tussen februari 2020 en februari 2021 alleen al in de noordoostelijke staat Borno 2769 gewelddadige sterfgevallen gemeld. Ook nam het aantal ontvoeringen door gewapende groepen in de afgelopen vijf jaar substantieel toe. Tussen 2011 en 2020 werd meer dan 18 miljoen dollar losgeld betaald voor de ontvoerde slachtoffers.

Bescherming van kinderen krijgt onvoldoende aandacht in Nigeria.

Hoewel onveiligheid dagelijkse kost is in Nigeria, is de situatie het meest problematisch in het noorden van het land. Dit komt door de aanvallen van Boko Haram, plundering, conflicten tussen herders en boeren, ontvoeringen en etnisch-religieuze conflicten. Helaas blijven kinderen hiervoor niet gespaard.

Strategisch belang

In het noordoosten worden kinderen vermoord, ontvoerd, gebruikt als seksslaven en gedwongen gerekruteerd als kindsoldaten. Volgens de Verenigde Naties werden er op een jaar tijd tussen 2015 en 2016 bijna 4000 kinderen vermoord.

Unicef meldde dat naar schatting 1,9 miljoen mensen ontheemd zijn. Daar zijn ongeveer 60 procent kinderen bij. Vaak zijn die jonger dan vijf jaar oud. In opvangkampen voor intern ontheemde mensen hebben de kinderen te lijden aan ziektes en ondervoeding. Recent was er nog sprake van een golf aanvallen op scholen en ontvoeringen van leerlingen.

In mijn onderzoek, dat vorig jaar gepubliceerd is, ga ik in op de vraag waarom kinderen doelwit zijn geworden van gewapende groepen in Noord-Nigeria, in het bijzonder van Boko Haram. Het conflict met deze groepering is al tien jaar gaande rondom het Tsjaadmeer in het noordoostelijke deel van Nigeria.

Ondanks het feit dat kinderen een steeds belangrijker doelwit zijn geworden, is er weinig literatuur te vinden over de veiligheid van kinderen. Uit mijn onderzoek bleek dat kinderen van strategisch belang zijn voor zowel terroristen als staatsveiligheidstroepen. Bescherming van kinderen krijgt onvoldoende aandacht in Nigeria en zou onderdeel moeten zijn van de vredesonderhandelingen in het noordoosten van het land.  

Ontvoeringen

Sinds 2013 voert Boko Haram directe aanvallen uit op scholen, ziekenhuizen en opvangcentra voor intern ontheemden. Het begon met een nachtelijke aanval op een slaapzaal in Gujba in de staat Yobe, waarbij 44 schooljongens werden vermoord in 2013. Vijf maanden later was een andere kostschool het doelwit. Bij die aanval, in dezelfde staat, werden 59 jongens vermoord. In april 2014 werden 276 schoolmeisjes ontvoerd in Chibok in de staat Borno.

In een rapport van Unicef uit 2018 staat dat Boko Haram sinds 2013 meer dan duizend kinderen heeft ontvoerd. Tussen 2015 en 2016, schatten de VN, werden 3909 kinderen vermoord.

De groei van het aantal aanvallen laat zien dat er een plan is om een onveilige onderwijssituatie te creëren.

Op 11 december 2020 werden 333 leerlingen van een school in Kankara in de staat Katsina ontvoerd. Op 20 december gebeurde dit met 80 leerlingen van een islamitische school in Mahuta in Katsina. En op 17 februari 2021 werden 27 leerlingen ontvoerd in Kagara, in de staat Niger. De laatste ontvoering dateert van 25 februari. Daarbij werden 317 schoolmeisjes ontvoerd in Jangebe in de staat Zamfara.

Waarom kinderen?

Mijn studie gaat uit van een kwalitatieve benadering en maakt gebruik van data uit rapporten van intergouvernementele agentschappen zoals de Verenigde Naties, Unicef en de Internationale Organisatie voor Migratie, niet-gouvernementele organisaties zoals Human Rights Watch, Amnesty International, de Global Coalition to Protect Education from Attack, Mercy Corps, Open Doors en berichten in de media.

Uit het onderzoek bleek dat kinderen om verschillende redenen van strategisch belang zijn voor de gewapende groepen. Ten eerste bleek het aanvallen van kinderen een effectief drukmiddel te zijn in onderhandelingen over de vrijlating van gevangen leden van Boko Haram. Ook levert het de terroristische groep grote bedragen aan losgeld op, die gebruikt worden voor de aankoop van wapens en om de operaties te financieren.

Ten tweede hebben de ontvoeringen van kinderen tot doel lokaal en internationaal de aandacht te trekken en kracht te tonen. Daarmee wil de gewapende groepering ook internationale samenwerking met soortgelijke groepen elders tot stand te brengen en hun eisenpakket aan de lokale autoriteiten te kunnen verhogen.

Ten derde zijn de kinderen nuttig voor de militaire operaties. Ze kunnen explosieven aanbrengen, dienen als menselijk schild, worden ingezet voor zelfmoordaanslagen en kunnen andere partijen bespioneren zonder argwaan te wekken.

Een vierde factor is dat de aanvallen passen in de terroristische ideologie die zich keert tegen het westers onderwijs. De groei van het aantal aanvallen laat zien dat er een plan is om een onveilige onderwijssituatie te creëren.

Ten slotte hebben de gewapende groepen meisjes op het oog voor seksuele uitbuiting. Ontvoerde meisjes worden soms verkracht en gedwongen tot huwelijken in de kampen.

Betere bescherming

De veiligheid van kinderen krijgt niet genoeg aandacht in Nigeria. Dat is een verklaring voor de succesvolle aanvallen de laatste tijd. Het gaat hier nochtans om de essentie van het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind, dat Nigeria onderschrijft.

De regering moet de veiligheid van kinderen ernstig nemen en dit steeds groter wordende probleem aanpakken. Het onderzoek toont aan dat er behoefte is aan gespecialiseerde programma’s die niet alleen op volwassenen of algemene behoeften zijn afgestemd, maar juist op de specifieke behoeften van kinderen in conflictgebieden.

De internationale gemeenschap, inclusief belangrijke niet-gouvernementele organisaties die zich inzetten voor kinderrechten en -welzijn, moet de Nigeriaanse regering dwingen kinderen te beschermen en het probleem internationaliseren.

Hakeem Onapajo is politicoloog aan de Nile University of Nigeria en gespecialiseerd in terrorisme en conflicten. Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner The Conversation.