Meerderheid politieke partijen zegt meer te willen doen voor het klimaat

Blijft Europa na de verkiezingen klimaatvoortrekker?

CC Mika Baumeister / Unsplash

 

Terwijl het politiek landschap meer gepolariseerd geraakt, ligt het leiderschap van Europa op het vlak van klimaat in de weegschaal. Het nieuwe Europees Parlement zal na de verkiezingen belangrijke beslissingen moeten nemen op het vlak van klimaatbeleid.

Klimaatsceptische extreemrechtse partijen doen het goed in de peilingen, terwijl overal in Europa ook klimaatbetogers op straat komen. In het politieke midden rijpt intussen de consensus om de Europese klimaatdoelen tegen 2050 te versterken tot een netto nuluitstoot.

Maar over de stappen die daartoe moeten leiden, is veel minder eensgezindheid. De doelstelling creëert immers moeilijke vragen over de toekomst van de werknemers in de steenkoolsector en auto-industrie in Europa, en de duurzaamheid van handelsrelaties met het buitenland.

Klimaatneutraliteit in2050

“Het prangende probleem dat de leiders eerst zullen moeten oplossen, is de vraag omtrent klimaatneutraliteit in 2050 en wat daar dan het gevolg van is”, zegt Quentin Genard van de denktank E3G. “Daarvoor moet immers heel wat veranderen, en het is nog onduidelijk wat dat dan zal zijn.”

De Duitse bondskanselier Angela Merkel versoepelde vorige week haar positie omtrent klimaatneutraliteit in 2050. Het idee krijgt de steun van de huidige commissie en acht lidstaten, maar verschillende Oost-Europese staten blijven sceptisch.

“Als we het ernstig menen met Parijs en met de doelstellingen op lange termijn, dan betekent dat dat onze huidige strategie tegen 2030 volstrekt ontoereikend is”

De EU, die wereldwijd gezien wordt als leider op het vlak van klimaatdoelen, zal naar alle verwachting de ambitie opschroeven in aanloop naar nieuwe klimaatbeloften in het kader van het Klimaatakkoord van Parijs volgend jaar. Of de politieke leiders daarover tijdig een akkoord bereiken, voor de klimaattop van VN-baas Antonio Guterres in New York in september, is nog maar de vraag.

De parlementsverkiezingen en onderhandelingen over topposities in de Europese Commissie zijn van cruciaal belang. Het nieuwe politieke landschap zal bepalen hoe snel en hoe omvangrijk nieuwe klimaatstrategie in de praktijk zal uitgerold worden.

“Als we het ernstig menen met Parijs en met de doelstellingen op lange termijn, dan betekent dat dat onze huidige strategie tegen 2030 volstrekt ontoereikend is”, zegt Bas Eickhout, Europarlementslid voor de Europese groenen. “Politiek is dit voor een stuk taboe. De commissie wil het er niet over hebben: ze heeft het enkel over 2050.”

Tijdens een debat vorige week spraken alle topkandidaten voor het voorzitterschap in bevlogen termen over de klimaatverandering.

Lidstaten kunnen later nog andere kandidaten voordragen, maar wie het ook wordt, zal een goedkeuring moeten krijgen van het parlement.

Manfred Weber in poleposition

“Het is onze gemeenschappelijke doelstelling dat de EU klimaatneutraal wordt tegen 2050”, zei Manfred Weber van de Europese Volkspartij (EVP). Die EVP zal volgens de verwachtingen een groot aantal zetels winnen, en brengt de Beierse politicus in poleposition om een meerderheid achter zich te krijgen.

Maar de parlementaire rekenregels zijn een uitdaging op zich. Zowel de EVP als de centrumlinkse Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) verliezen terrein ten opzichte van populistische en liberale bewegingen. Daardoor wordt het mogelijk dat Weber steun van uiterst rechts nodig heeft om aan een meerderheid te komen.

Zijn opponenten wilden daarom graag weten hoe diep die groene intenties wel geworteld zijn. Bij een recente analyse van het stemgedrag van Europese partijen kwam de EVP immers als “dinosaurus” uit de bus. En amper twee maanden geleden nog deed de partij de oproep om het EU 2030 klimaatpakket te versterken, af als “propaganda.”

“Er is gewoon geen vertrouwen in wat Weber zegt”, zegt Sanjeev Kumar of Change Partnership, een ngo met focus op klimaatpolitiek. “Van alle namen die nu in de hoed zitten, is die van Weber de meest zorgwekkende. Het zou een drama zijn mocht hij voorzitter van de commissie worden dankzij een deal met extreem-rechts.”

Timmermans en Vestager

Als Weber het niet haalt, komt een progressieve coalitie in zicht die een liberale of centrumlinkse voorzitter steunt. Dat is wat Frans Timmermans van de S&D beargumenteerde tijdens het debat.

Gevraagd naar de recente klimaatspijbelaars en de betogingen zei hij: “dat is wat ik overal hoor, elke dag, tien keer per dag. Laten we ervoor zorgen dat de volgende commissie de klimaatcrisis aan de top van de politieke agenda plaatst.”

Een andere kanshebber is de Deense liberale politica Margrethe Vestager, die het als eurocommissaris voor Mededinging opnam tegen technologiereuzen als Apple en Amazon. Ze besliste ook over subsidiemechanismen voor verschillende energiebronnen, en vaak deed ze dat in het voordeel van de verschuiving naar schonere energie.

“Westerse landen investeren veel sneller in schone energie en eisen de banen daarvan op, terwijl landen die afhankelijk blijven van fossiele energie achtergelaten worden”

Een van de eerste taken van de nieuwe voorzitter is beslissen over de structuur van de nieuwe commissie. Er moeten evenveel commissarissen zijn als lidstaten. Maar daarbinnen kunnen strategische rollen toegewezen worden. Zo creëerde Jean-Claude Juncker een vicevoorzitter voor de Energie-unie, die het overzicht kreeg over de dertien directoraten met verschillende verantwoordelijkheden in de energiemarkten.

Momenteel is de portefeuille voor Klimaat gecombineerd met die van Energie. Maar een echte, brede klimaatstrategie moet veel verder kijken en ook veranderingen teweeg brengen op het vlak van landbouw, transport en andere beleidsdomeinen die achterop hinken.

Een dringende bezorgdheid daarbij is het industrieel beleid, zegt Kumar, waarvoor de commissie een visie moet uitstippelen tegen het einde van dit jaar. “Daarbij kan je zien dat westerse landen veel sneller investeren in schone energie en de banen daarvan opeisen, terwijl landen die afhankelijk blijven van fossiele energie achtergelaten worden”, zegt hij. “Voor die landen moet er een uitweg geboden worden.”

Regeneratie

Hij pleit voor een aanpak die uitgaat van regionale regeneratie, eerder dan banen te proberen redden in een stervende industrietak. Bilbao kan daarbij als model staan: de stad in het noorden van Spanje was ooit een staalcentrum, maar heeft nu een bloeiende toeristische industrie en dienstensector.

Volgens Suzana Carp van de denktank Sandbag zal de volgend commissie meer aandacht moeten hebben voor de uitstoot van de zware industrie, zoals de staal- en cementsectoren. Daarvoor moeten de perverse ‘beloningen’ aangepakt worden in de emissiehandel, die nu nog innovatie tegenhouden. “Ik denk dat de industrie graag wil meewerken wat betreft langetermijnplanning, maar op kortere termijn draait het nog vooral om het geld.”

Carp, die zelf ook kandidate is voor de nieuwe Britse centrumpartij Change UK, steunt Vestager die volgens haar de uitdaging aan kan om het industriële beleid en het klimaatbeleid te verzoenen. “Het schurkt allemaal tegen staatssteun aan, als je dit soort industriële planning wil doen”, zegt ze. “Ik denk dat ze goed geplaatst is om een evenwicht in die discussie te vinden.”

Buitenland

Genard van E3G vindt dat de commissie ook een meer eenvormige boodschap naar de buitenwereld moet sturen. In de voorbije jaren bleken gasakkoorden een onweerstaanbare balsem op geopolitieke wonden, ondanks hun impact op het klimaat.

EU-commissarissen lobbyden bijvoorbeeld voor publieke steun voor een controversiële pijpleiding vanuit Azerbeidzjan, wat rechtstreeks ingaat tegen de belofte om fossiele brandstoffen niet langer te subsidiëren. En vorige week nog opende commissaris Maroš Šefčovič een LNG-terminal aan de zijde van de Amerikaanse president Donald Trump.

“De strategie op lange termijn verandert de Europese economie diepgaand, maar ook de manier waarop de EU handel drijft en samenwerkt met andere landen”

“De strategie op lange termijn verandert de Europese economie diepgaand, maar ook de manier waarop de EU handel drijft en samenwerkt met andere landen”, zegt Genard. “Als onze samenwerking vooral gebaseerd is op gas, moet dat duidelijk veranderen. Op dat vlak verwacht ik een veel sterkere positie van de volgende commissie.”

De groenen, die volgens de peilingen zo’n 55 van de 751 zitjes in het parlement kunnen halen, hopen dat ze de rol van kingmaker kunnen spelen. Ze zullen de kandidaten daarbij onder druk zetten om duidelijke beloftes te doen op het vlak van de hervorming van emissiehandel en andere klimaatinspanningen, zegt Eickhout.

“In het parlement zie je al dat een meerderheid van de politieke partijen minstens zegt dat ze meer willen doen voor het klimaat”, zegt hij. “Als puntje bij paaltje komt, levert dat een Commissie op die bereid is het klimaat als een echte prioriteit te behandelen.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.